Apartman ve site aidatlarındaki yüksek artışından kaynaklanan tartışmalar sürüyor. Uzmanlar bu hususta bakanlığın düzenlemesinin olumlu bir hava estirdiği görüşünde. Yüksek site aidatları konusunda bakanlık düzenlemesinden umutlu olduklarını lisana getiren uzmanlar ve hukukçular, haksız yere yapılan aidat artışlarına karşı kat maliklerinin itiraz hakkı bulunduğunu belirtiyor.
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Lideri Aydın Ağaoğlu, apartman ve site aidatlarının geçmişte kira bedelinin yaklaşık yüzde 10’u ile 20’si ortasında belirlendiğini söyledi.
Konutun toplumsal alanları, ortak etraf, peyzaj, havuz, spor salonu üzere birtakım toplumsal tesislerin masraflarıyla de irtibatlı olarak aidat fiyatlarının değişkenlik gösterdiğini belirten Ağaoğlu, “Sonuçta aidatlar, kira bedelinin yüzde 20’sini geçmezdi. Şu anda neredeyse kiralarla yarışıyor” sözünü kullandı.
Son yıllarda çok sayıda bağımsız kısmı olan binlerce dairelik sitelerin idaresinin bir kısım çevrelerce rant kapısı olarak görüldüğünü lisana getiren Ağaoğlu, “Hatta kimi müteahhit firmalar, kendilerine ilişkin idare şirketleri kurarak, yaptıkları projelerdeki sitelere 10 yıllığına kendi sahip oldukları şirketi yönetici olarak atayabiliyorlar. O idarenin değişmesi ise 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’na nazaran, kat maliklerinin yüzde 80’inin onayını gerektiriyor. Bu birlikteliği sağlayabilmek neredeyse imkansız. Zira 500, 1000, 2000 bağımsız kısmı, kat maliki bulunan sitelerde toplantılar kırk ile altmış, yetmiş kişi ortasında yapılıyor.” dedi.
– “Bakanlığın duyurusunun akabinde sitelerde aidatlar çabucak geri çekildi”
Yönetim şirketlerinin denetlenmesiyle ilgili Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında “Konut Siyasetleri ve Tesis İdaresi Hizmetleri Şube Müdürlüğü” oluşturduğunu anımsatan Ağaoğlu, Bakanlığın bu düzenlemesine ait duyurusunun akabinde sitelerde aidatların çabucak geri çekildiğini tabir etti.
Kat maliklerinin site aidatlarına yapacakları itirazlar için mahkemeye başvurmaları gerektiğini fakat dava süreci uzun sürdüğü için mağduriyet oluştuğunu anlatan Ağaoğlu, bir tesis idare şirketi tarafından yönetilen sitelerde artık, kat maliklerinin şikayetlerini mahkemeye değil de Bakanlığın Konut Siyasetleri ve Tesis İdaresi Hizmetleri Şube Müdürlüğüne yapabileceğine dikkati çekti.
Bakanlığın yaptığı düzenleme için “Esen rüzgar yetti” tabirini kullanan Ağaoğlu, şöyle konuştu:
“Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında kurulan bu ünite, mahkemeye gitmek yerine Bakanlığa şikayette bulunan kat maliklerinin müracaatlarını hızla inceleyecek, varsa bir usulsüzlük ve yolsuzluk, bunu tespit edecek. Kat maliklerinin kendi ortalarından seçtiği idare değil de bir tesis idare şirketi tarafından yönetilen sitelerde, Bakanlığa başvurulduğu takdirde Bakanlık hızla incelemesini yapar, durumu aydınlığa kavuşturabilir. Halbuki geçmişten bugüne kadar kat malikleri toplantısına katılan malik, orada gördüğü karşıtlıkları, fahiş harcamaları itiraz ederek zapta geçirir, tutanağı yazdırır daha sonra da bir ay zarfında mahkemeye başvururdu.
Ne var ki mahkemelerin yargılama, inceleme, eksper tahkikatı, istinaf süreci bir yıldan daha uzun bir vakte yayıldığı için dava konusu yapılan genel heyetin yenisi yapılıyor, sonraki yıl yeni genel heyet yapıldığı için dava da konusuz kalıyordu. Yani dava yoluyla uygulamada sonuç alınması mümkün gözükmüyordu. Artık ise Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının yaptığı düzenleme olumlu bir rüzgar estirdi, apartman ve site yöneticileri biraz derlenip toplandılar. Bakanlık bu düzenlemeyle kat maliklerin içinden seçilen idarelerin değil, profesyonel şirketler tarafından yönetilen sitelerden, apartmanlardan gelecek müracaatları inceleyecek. Bu detayın da bilinmesi gerekir.”
Ağaoğlu, kat maliklerine şu tekliflerde bulundu:
“Kat malikleri kesinlikle apartman ve site kat malikleri genel heyet toplantılarına iştirak etmeliler. Orada geçmiş yıl bütçesini incelemeli, gelecek yıl için hazırlanan iddiası harcama kalemleri de detaylı olarak gözden geçirmeli, varsa itirazları bunu divan tutanağına yazdırmalıdırlar. Şayet orayı yöneten bir profesyonel tesis yönetici şirket ise Bakanlığa başvurabilir, değilse Sulh Hukuk Mahkemesine bir ay zarfında dava açabilirler.”
Ağaoğlu, sitelerde sarfiyat olarak yöneticiler, kontrol şurası üyeleri ve idare şurası üyelerine huzur hakkı yazılmayacağını, Kat Mülkiyet Kanunu’na nazaran yalnızca yöneticinin “genel giderlerden” muaf olabileceğini, bunun dışında yöneticinin rastgele bir fiyat alamayacağını da lisana getirdi.
– “Bina içinden yönetici bulmak çok zorlaştı”
Apartman Site Yöneticileri ve Sakinleri Derneği (ASİYED), Emlak ve Kiracı Problemleri Derneği (EMLAKDER) ve Tüketici Müracaat Merkezi’nin genel başkanlıklarını yapan avukat İbrahim Güllü de konut ve kira artışlarına paralel olarak apartman site aidatlarında da artışlar yaşandığını, neredeyse kiralarla yarışan aidatlar görüldüğünü, birtakım bölgelerde minimum fiyatı bulan aidatların kelam konusu olduğunu söyledi.
Aidatların artması ile binalardaki kiracılar, mülk sahipleri ve yöneticiler ortasında tansiyon yaşanmaya başlandığını aktaran Güllü, aidatları artan kiracılar ve konut sahiplerinin yöneticilere reaksiyon gösterdiğini, ödeme zahmeti çeken apartman ve site sakinlerinin toplu hareket ve şovlar ile yöneticileri protesto etmeye başladığını, vakit zaman şiddet olaylarının da yaşandığını söz etti.
Yüksek aidatlar nedeniyle birçok kişinin artık bina ve sitelerde yönetici olmayı tercih etmediğini belirten Güllü, “İnsanlarımız külfetlerini yöneticiye yönlendirmekteler. Yöneticiler kat malikleri ve kiracılar ile daima uğraşmak zorunda kaldıklarından bina içinden yönetici bulmak çok zorlaştı. Esasen kimse komşusunu icraya vermek istemiyor. Bu nedenle kesimde profesyonel idare hizmetleri gelişmektedir. Kendi içinde yönetici seçmeyen ya da seçmek istemeyen binalar artık profesyonel yöneticiye yönelmektedir. Olağan ki her hizmetin bir bedeli olması gerekir. Dışarıdan idarenin aidata tesiri olmakla birlikte yeterli bir profesyonel idarenin getirdiği avantajlar da ortadadır. Tertipli bir site fakat tertipli bir idare ile olabilecektir. Bu da o binanın, sitenin ya da toplu yapının hem kıymetini artıran hem de yaşayan sakinlerin huzurlu olmasını sağlayan bir durumdur.” biçiminde konuştu.
Avukat Güllü, haksız yere yüksek aidatla karşılaşılması durumunda ise yapılması gerekenleri şöyle anlattı:
“Artan maliyetler nedeniyle binalarda en çok şikayet, aidatların yüksekliğinden kaynaklıdır. Aidatların daima artış göstermesi, bir evvelki aidatla 2-3 kat artışlar kaydedilmesi bina sakinlerini kara kara düşündürmektedir. Bu kadar yüksek artışları kabul etmek mümkün değil. Bu durumda yapılması gerekenler, öncelikle kat malikleri aidatların belirlendiği kat malikleri heyeti toplantısına kesinlikle katılmalılar, katılamıyorlarsa temsilci göndermelidirler. Yıllık kestirimi bütçeyi âlâ inceleyip gereksiz ve lüks olan masraf kalemlerinin bütçeden çıkartılmasını sağlamalıdırlar. Alınan kararlarda kabul etmedikleri unsurları kesinlikle tutanağa geçirtip kararda itiraz şerhini koydurmaları gerekir. Zira kat malikleri heyetine katılıp da itiraz şerhi koydurmadığımız vakit mahkemeye başvurulduğunda kararları kabul ettiği, yani itiraz koymadığı için davanın reddedilmesi ihtimali yüksektir. Bu bakımdan itirazlarını belirtip, bir ay içinde Sulh Hukuk Mahkemesine kararın iptali için dava açmalıdırlar.”
– “Usulüne uygun seçilmiş bir idare yoksa aidat borcu da yok”
Tüketici Konfederasyonu Hukuk Kurulu Üyesi avukat Yunus Emre Çakıroğlu ise sitelerdeki fahiş artışların temel sebebinin, “site idarelerinin siteyi yönetmeyi bir kar aracı üzere görmeleri ve birtakım sarfiyatları yüksek göstererek, bu ölçüleri site sakinlerinden talep etmeleri” olduğunu vurguladı.
Böyle bir durumla karşılaşan site sakinlerinin öncelikle site idaresinin yordamına uygun seçilip seçilmediğini araştırması ihtarında bulunan Çakıroğlu, “Usulüne uygun seçilmiş bir idare yok ise aidat ödeme borçları olmadığını bilmeliler ve mahkemeye başvurarak yeni idare seçilene kadar süreksiz bir idare tayini talep etmeliler. Yordamına uygun bir site idaresi var ise ve aidatlara artırım yapılıyor ise bu durumda artırımı bildiri aldıktan sonra, şayet itirazları var ise itirazlarını sunmalı, fahiş artışın karşılığı olmadığı gerekçesiyle mahkemeye tekrar müracaatta bulunmalılar.” dedi.