Malatya’nın Darende ilçesinde 1907 yılında bulunan Geç Hitit dönemine ait (milattan önce 1200-700) İspekçir steli, Sivas Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.
Hitit krallarından Arnuvantis’in kralların zaferlerini, başarılarını anıtlaştırmak için yaptırdığı yaklaşık 2 metre yüksekliğindeki stelin üç yüzeyinde figürler ve hiyeroglif yazılar bulunuyor.
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bora Uysal, İspekçir stelinin Malatya ile Darende arasındaki Tohma Çayı’nın kuzey yakasındaki İspekçir köyü yakınlarında bulunduğunu ve ismini de oradan aldığını söyledi.
Stelin üzerinde hem tasvirler hem de Luvi hiyeroglif yazılar olduğunu belirten Uysal, “Kübik yapıda dikdörtgen prizma şeklinde bir eser, köylülerin bulduğu söyleniyor. Üç yüzü tasvirli ve yazıtlı, arka yüzeyi düz. Üç yüzeyinde figür var.” dedi.
“Hitit kraliyet ailesinde ölen ataların tanrı oldukları kabul edilir”
Hititlerin milattan önce 1200 yıllarında yıkıldıktan sonra Hitit özelliklerini devam ettiren bir takım küçük devletçiklerin ortaya çıktığını anlatan Uysal, şunları kaydetti:
“Bunların en büyüklerinden biri de Karkamış. 1200 yıllarından itibaren Karkamış’ın toprakları hayli geniş, Malatya’yı da içerisine alıyor. Karkamış’ın yöneticileri Hitit devleti kurulurken bile bir tür küçük kral konumundalar. Bunlar Hitit kraliyet ailesinden oraya yönetici olarak atanıyor. 1200’lü yıllarda buranın başında Kuzi Teşub isimli kral var, Karkamış kralı. Malatya’ya da hakim. Akrabalarından 1. Arnuvantis’i Malatya yöneticisi veya küçük kralı olarak atıyor. Figürlerden biri bu, Kuzi Teşub’un torunu. Steli yaptıran kişi 2. Arnuvantis, bu da 1. Arnuvantis’in torunu. 3. figür ise 1. Arnuvantis’in karısı. Hiyeroglif yazılar bu dediklerimizi açıklıyor. Hitit kraliyet ailesinde ölen ataların tanrı oldukları kabul edilir. 1. Arnuvantis ve karısı tanrı olmuş konumda. Steli yaptıran 2. Arnuvantis hayattayken iki atasının huzurunda elindeki bir kaptan aşağıya sıvı boşaltıyor.”
Stelin alt kısmında hiyeroglif yazıların üstünde ise figürlerin yer aldığını ifade eden Uysal, eseri yaptıran 2. Arnuvantis’in, Karkamış krallığı tarafından Malatya’ya kral olarak gönderildiğini söyledi.
“Burada 4 kuşak söz konusu”
Uysal, Hitit devleti yıkıldıktan sonra Güney Anadolu, Güney Doğu Anadolu ve Suriye’nin kuzeyinde irili ufaklı çeşitli şehir devletlerinin ortaya çıktığını, bu devletlere yönetici olan kişilerin de Hititler zamanında buralara yönetici olarak atadığını belirtti.
Stelde 4 kuşağa ait bilgilerin bulunduğunu dile getiren Uysal, “Bunlar Karkamış’ın 12. yüzyıldaki kralı Kuzi Teşub’un akrabaları. Burada 4 kuşak söz konusu, tarihlendirilmesi 11. yüzyıl civarı. Hititlerin inançlarına göre kraliyet ailesi mensuplarından ölen kişi tanrı olarak kabul edilir.” ifadelerini kullandı.
Uysal, stelde bilgileri yer alan kişilerin Hititlerin Anadolu’daki son temsilcileri olduğunu sözlerine ekledi.
Bu haber ile ilgili düşünceleriniz nedir?
Yorumlarda paylaşabilirsiniz.
